Συλλογές 1ου ορόφου

Οικιακά σκεύη

Χειρόμυλος: Ο χειρόμυλος αποτελούνταν δύο πέτρινες πλατιές και στρογγυλές πέτρες, την «πανώπετρα» ή «Όνος» και τη «κατώπετρα». Στα παλαιότερα χρόνια με τον πέτρινο χειρόμυλο άλεθαν μικρή ποσότητα σιταριού, για να κάνουν το πλιγούρι, που το ανακάτευαν με γάλα, το έβραζαν και έφτιαχναν τον τραχανά.Με τον ίδιο μύλο μπορούσαν να τρίψουν και το χοντρό αλάτι ή μικρή ποσότητα οποιουδήποτε σπόρου.Γύριζαν την πάνω πέτρα αφού πρώτα έριχναν την ποσότητα του σιταριού που ήθελαν στην τρύπα της περιστρεφόμενης μυλόπετρας, την «μπαμπούκλα» όπως ονομάζονταν.Στη συνέχεια πιάνοντας από τη λαβή, γυρνούσαν την περιστρεφόμενη μυλόπετρα πάνω στη σταθερή και έτσι άλεθαν το σιτάρι και έπαιρναν το αλεύρι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα ο χειρόμυλος ήταν γνωστός από τα Ομηρικά χρόνια.Συνήθως μόνο οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν τον χειρόμυλο.

Πινακωτή:Η πινακωτή είναι μια ξύλινη κατασκευή με χωρίσματα στα οποία τοποθετείται η ζύμη για να «ξεκουραστεί» και να φουσκώσει πριν το ψήσιμο, σύμφωνα με το παραδοσιακό τρόπο παρασκευής ψωμιού. Οι πινακωτές μπορεί να είναι είτε μονόξυλες, δηλαδή να αποτελούνται από ένα επίμηκες ξύλο πάνω στο οποίο έχουν σκαλιστεί καμπύλες θέσεις ανάλογα με το μήκος της, είτε από ενωμένα μεταξύ τους ξύλα που σχηματίζουν τις αντίστοιχες υποδοχές.Το ξύλο που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή τους ήταν συνήθως πεύκο. Εκτός από τις πινακωτές χρησιμοποιήθηκαν και άλλα ξύλινα σκεύη για την τοποθέτηση και το «ανέβασμα» δηλαδή το φούσκωμα της ζύμης μετά το πλάσιμο, όπως μικρά πανέρια ( ρηχά καλάθια) πλεγμένα από ξύλο ιτιάς ή λυγαριά, μονόξυλα πινάκια (ξύλινα πιάτα) και επίπεδες σανίδες.

Παρασκευή ψωμιού: Η παρασκευή ψωμιού  σηματοδοτεί την αρχή των Δημοκριτείων και έχει τις ρίζες του στην ντόπια παράδοση των Αβδήρων που πάντα πρόσφεραν ψωμί στους ξένους τους ως ένδειξης τιμής και φιλοξενίας. Το νήμα όμως της παράδοσης σχετικά με το ψωμί διαπερνά τους αιώνες…και φτάνει στον … Δημόκριτο τον  φιλόσοφο που ζήτησε να του φέρουν αχνιστό ψωμί…να κρατηθεί στη ζωή από την ζώσα πνοή του, μέχρι να τελειώσουν τα θεσμοφόρια – προς τιμή της Δήμητρας – όπου η αδελφή του ήθελε να λάβει μέρος. Από τότε το ψωμί συνοδεύει όλες τις στιγμές της ζωής των Αβδηριτών. Στις λεχώνες πήγαιναν ψωμί…το ζευγάρωμα το γλύκαιναν με σιμιγάλι – αχνιστό ψωμί με αγνό βούτυρο και ζάχαρη –καλόπιαναν το θάνατο με ψωμί και κρασί, πρόσφεραν στους ξένους ψωμί με τη ευχή για καλή υγεία.

Εικονοστάσι:

Σε κάθε Ορθόδοξο σπίτι υπήρχε  ένα εικονοστάσι με την εικόνα του Χριστού, εικόνα της Παναγίας και την εικόνα του Αγίου που ιδιαίτερα τιμά ή οικογένεια. Μια εικόνα δηλαδή στην οποία εικονίζεται ο Άγιος τού οποίου το όνομα φέρει ό οικοδεσπότης ή τα μέλη της οικογένειας ή μια εικόνα πού έρχεται κληρονομιά από το παρελθόν, όχι ως οικογενειακό κειμήλιο, αλλά ως ζωντανό κομμάτι της πίστης που μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά.

Στο δωμάτιο του ορθόδοξου ζευγαριού υπάρχουν τα στέφανα μέσα σε κασετίνα με εικόνα τού Χριστού και της Παναγίας, υπάρχει όμως και ο Εσταυρωμένος πάνω από κάθε κρεβάτι όλων των μελών της οικογένειας. Στο δωμάτιο των αγοριών εικόνες με τούς Αγίους πού έχουν τα ονόματα τους και στο δωμάτιο των κοριτσιών αντιστοίχως.

Μαγειρικά σκεύη

Γάστρα: Η γάστρα είναι κατσαρόλα ομοιόμορφης στενόμακρης μορφής, διαφέρει από την απλή κατσαρόλα και στον τρόπο χρήσης. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται μόνο στον φούρνο και πάντα με το καπάκι της (κλειστή).

Καζάνι: Το καζάνι είναι μια μεγάλη κατσαρόλα για μαγείρεμα η βράσιμο σε ανοιχτή φωτιά, με καπάκι και συχνά με κρεμάστρα σε σχήμα τόξου/ή ενσωματωμένες λαβές ή πόδια.

Γουδί: ή αλλιώς γουδοχέρι, είναι μαγειρικό σκεύος το οποίο χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα, για την παρασκευή συστατικών ή ουσιών με τη σύνθλιψη και την άλεσή τους, σε μια λεπτή πάστα ή σκόνη. Το γουδί είναι το κοίλο σκεύος, κατασκευασμένο από ξύλο (σκληρό), μέταλλο, μάρμαρο,κεραμικό, γυαλί, πέτρα κ.ά. με το οποίο κανείς κοπανίζει το περιεχόμενο διαφόρων σκληρών ουσιών ενός γουδιού και το κάνει σκόνη ή πολτό. Το γουδοχέρι είναι ένα βαρύ και αμβλύ σε σχήμα μακρουλό κυλινδρικό όργανο, το άκρο του οποίου χρησιμοποιείται για τη θραύση και άλεση. Η ουσία που πρόκειται να τριφτεί, τοποθετείται στο γουδί και τρίβεται, θρυμματίζεται ή αναμιγνύεται . Γουδιά και γουδοχέρια, χρησιμοποιούνται στη μαγειρική μέχρι και σήμερα .

Μύλος του καφέ: Ήταν ένα ωραίο μπρούντζινο εργαλείο με λαβή εξωτερική που έμπαινε σε μια τρύπα στη μέση του σκεύους και γύριζε μέσα τα δόντια που έσπαζαν και έτριβαν τον καφέ. Επειδή ήταν δουλειά της υπομονής το κόψιμο του καφέ το έκαναν οι καφετζήδες όπως κάθονταν μπροστά στο καφενείο τους .

Στάμνα : Η στάμνα υπήρξε ένα από τα πιο διαδεδομένα σχήματα στην αγγειοπλαστική παραγωγή, λόγω της κυρίαρχης θέσης της στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, ήδη από την αρχαιότητα. Ήταν το κυριότερο πήλινο αγγείο αποθήκευσης και μεταφοράς υγρών (κρασιού, λαδιού και ιδιαίτερα του νερού, ελλείψει δικτύου ύδρευσης έως και τη δεκαετία του 1960) στο χώρο της ελληνικής παραδοσιακής κοινωνίας των νεότερων χρόνων. Η συγκεκριμένη στάμνα στην τοπική διάλεκτο της Θεσσαλίας ονομάζεται ''κουρκούνα''.Έχει απιόσχημο σώμα, ταινιωτή βάση και ψηλό λαιμό. Οι λαβές είναι ταινιωτές και γωνιώδεις με ελαφρές νευρώσεις. Στο σώμα και στις δύο όψεις εμφανίζονται φυλλοειδή κοσμήματα. Μικρές επάλληλες γραμμώσεις σε δύο ζώνες στολίζουν τον ώμο και ένα σπειροειδές κόσμημα βρίσκεται στο λαιμό κοντά στην ένωση των λαβών. Στις λαβές υπάρχουν επίσης απλά γραμμικά κοσμήματα.

Σκάφη: Μεγάλο ξύλινο ανοιχτό δοχείο που χρησιμοποιούνταν παλιότερα για το πλύσιμο των ρούχων

Σκεύη για παρασκευή βουτύρου

Κάδος: Είναι το παραδοσιακό ξύλινο σκεύος στο οποίο ρίχνανε το γάλα ή την κρέμα γάλακτος και το χτυπούσαν μέχρι να παράγουν βούτυρο και βουτυρόγαλα. Το ξύλο από το οποίο κατασκευάζεται είναι το ρόμπολο και είναι ιδανικό για οικιακή χρήση αφού παρασκευάζει φρέσκο βούτυρο και ξεχωριστό βουτυρόγαλα.

Ντουρβάνα:«ντουρβάνα» ή «νταρβάνα», ήταν ένας ξύλινος κωνοειδής κάδος, όπου ανεβοκατέβαζαν μέσα σε αυτόν ένα ξύλινο έμβολο, στην άκρη του οποίου υπήρχε ένας διάτρητος ξύλινος δίσκος. Έτσι, ξεχώριζαν τα λιπαρά σφαιρίδια από το υπόλοιπο ξινόγαλα που λέγεται αριάνι. Μετά έπαιρναν με την κουτάλα το βούτυρο και το έπλεναν μέσα σε κάδους με κρύο νερό, τρίβοντας το για να φύγουν με το νερό οι ξένες ύλες.

Πρόσθετες πληροφορίες για τις οικιακές εραγσίες μπορείτε να αναζητήσετε στην ενότητα Περισσότερα: πρόσθετες λαογραφικές πληροφορίες 

ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 

ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Δρεπάνι: Είναι αγροτικό κοφτερό  σιδερένιο εργαλείο  σε σχήμα  μισοφέγγαρου με ξύλινη λαβή που χρησιμοποιείται για τη συγκομιδή σιτηρών και χόρτου, που εφευρέθηκε ήδη από τους νεολιθικούς χρόνους.

Παλαμαριά: Είναι ένα ξύλινο γάντι με οπές για τρία δάχτυλα  που χρησιμοποιείται κατά τον θερισμό των σιτηρών για την προστασία θεριστών από δάγκωμα φιδιού ή χτύπημα από το δρεπάνι.

Δοκάνι: Το δοκάνι απαρτιζόταν από δύο παράλληλα χοντρά σανίδια ενωμένα, τα οποία έφεραν από την κάτω επιφάνεια σφηνωμένους αιχμηρούς πυριτόλιθους ή κοφτερές σιδερένιες λάμες, για να χωριστεί ο καρπός από τα στάχυα

Δικράνι: Το δικράνι λοιπόν είναι ένα γεωργικό εργαλείο με τρία μυτερά και μακριά δόντια, σαν πιρούνα και χρησιμοποιούνταν κυρίως στο αλώνισμα των σπαρτών

Σουργκή: Εργαλείο για ίσιωμα χωραφιού μετά το όργωμα.